Türkiye Şanlıurfa’da bulunan ve 12 bin yıllık geçmişiyle insanlığın ilk yerleşim yeri Göbeklitepe, Neolitik çağa ait önemli arkeolojik buluntuları ve aynı zamanda insanlığın bilinen ilk tapınak bölgesidir. Göbeklitepe, UNESCO Dünya Miras listesinde yer alan ve Türkiye tarafından da korunan bu arkeolojik sit, 12 bin yıllık geçmişi ve Göbeklitepe medeniyetine dair buluntularıyla arkeoloji ve tarih bilimini etkilemiştir. Dünyanın gizemini koruyan bu arkeolojik yeri, Göbeklitepe hakkında bilgi edinmek genel bilgiler ve tarihçeyi öğrenmek istiyorsanız içeriğimiz tam size göre!
Göbeklitepe Hakkında Genel Bilgiler
Göbeklitepe, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Şanlıurfa ilinin 18 kilometre kuzeydoğusunda bulunan bir Neolitik arkeolojik sit alanıdır. Göbeklitepe, Neolitik Çağ’ın başlarında MÖ 9600-9500 dönemlerinde inşa edildi. Göbeklitepe’nin 12 bin yıl önce inşa edilmiş olması, bugün bildiğimiz medeniyetlerin henüz var olmadığı bir döneme işaret etmektedir. Dünya’nın bilinen eski yapıları olan Stonehenge ve Mısır Piramitlerinden de daha eskidir, bu nedenle Göbeklitepe dünyadaki en eski tarihi ve arkeolojik sit bölgesidir. Göbeklitepe’nin kültürel önemi, sadece Türkiye’de değil, dünya çapındaki arkeolojik araştırmalar üzerinde de etkili olmuştur. Bu eski tapınak, insan evrimini anlama ve geçmişle olan bağlarını anlamak isteyen araştırmacılar için bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Göbeklitepe’nin bulunduğu bölge, tarih öncesi döneme dair daha fazla keşif ve anlayış sağlamak amacıyla devam eden araştırmalara ev sahipliği yapmaktadır.
Göbeklitepe is a Neolithic archaeological site located 18 kilometers northeast of Şanlıurfa province in the Southeastern Anatolia region of Turkey. It was built at the beginning of the Neolithic between 9500-9600 BC. The fact that Göbeklitepe was built ten thousand years ago, points to a period when civilizations didn’t yet exist. It is older than the world’s oldest known structures, like Stonehenge and The Egyptian Pyramids, so Göbeklitepe is the oldest known historical and archaeological site region in the world. The cultural significance of Göbeklitepe has had an impact not only on Turkey but also on archaeological research worldwide. This ancient temple has become a center of attraction for researchers seeking to understand the evolution of humans and their ties to the past. The region where Göbeklitepe is located, hosts ongoing research to further discoveries with the aim of understanding the prehistoric period.
Bu arkeolojik sit, megalit adı verilen büyük taş sütunlar ve dairesel yapılardan oluşmaktadır. Aynı zamanda ‘’T’’ şeklindeki 10-12 tane devasa dikilitaşlar dairesel şekilde yapılarak araları taşlarla örülmüştür. Her dikilitaş ortalama 10-15 ton ağırlığındadır. Neolitik Çağa ait olduğu düşünülen bu devasa dikili taşların üzerinde insan el ve kol motifi, çeşitli hayvan motifleri ve kabartmaları vardır. En sık görülen hayvan motifleri boğa, tilki, yılan, akbaba, yaban domuzu ve yaban ördeğidir. Uzmanlara göre, dikili taşlardaki hayvan motiflerinin, süslemeden ziyade genellikle bir öykü ya da bir mesaj içerdiği düşünülmektedir. Dönemdeki insanların devasa dikilitaşları nasıl yerleştirdiği ve kabartma motiflerini hangi teknolojiyle yaptıkları hala gizemini korumaktadır.
This archaeological site consists of big stone columns and circular shapes, which is called ‘’megalith’’. At the same time, T- shaped 10-12 gigantic obelisks were constructed in a circular shape and the spaces between them were paved with stones. Every obelisk weighs 10–15 tons. These huge obelisks, thought to date back to the Neolithic Age, have human hand and arm motifs and various animal motifs and reliefs. The most seen animal motifs are bull, fox, snake, vulture, wild boar, and bald pate. According to researchers, it is thought that the animal motifs on the gigantic obelisks usually include a message or a story, rather than ornaments. How the people of the period placed the giant obelisks and what technology they used to create the relief motifs still remains a mystery.
Göbeklitepe’nin neden yapıldığı ve nasıl kullanıldığına dair sorular hala cevaplanamıyor. Ama, birçok araştırmacı, Göbeklitepe’nin o dönemin insanları tarafından çoğunlukla tapınak olarak ya da dini bir ritüel gerçekleştirmek için kullanıldığını düşünmektedir. “T” şeklindeki devasa dikili taşların üzerindeki oyulmuş motifler de bu fikri desteklemektedir. Göbeklitepe’nin tapınak olarak inşa edildiğine dair şu an için kesin kanıt bulunmamaktadır. Diğer yandan, Göbeklitepe’nin buluntuları, Neolitik dönemde insanların sadece avcılık ve toplayıcılıkla uğraşan göçebe topluluklar olmadığını, aynı zamanda karmaşık bir sosyal yapıya ve inanç sistemine sahip olduklarını gösteriyor. Dikilitaşlar üzerindeki kabartmalar, o dönemin mitolojik düşüncelerine ve dini ritüellerine ışık tutmaktadır.
The questions regarding why Göbeklitepe was built and how it was used still cannot be answered. However, many researchers think that Göbeklitepe was mostly used as a temple or for religious rituals by the people of that era. The carved motifs on the T-shaped gigantic obelisks also support this idea. There is currently no exact evidence that Göbeklitepe was constructed as a temple. On the other hand, the findings of Göbeklitepe show that people in the Neolithic period were not only nomadic communities engaged in hunting and gathering, but also had a complex social structure and belief system. The reliefs on the obelisks shed light on the mythological thoughts and religious rituals of that period.
Göbeklitepe, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alarak dünya çapında bir koruma altına altındadır. Göbeklitepe’nin keşfi, insanlık tarihini anlama çabalarımıza önemli bir katkı sağlamış ve geçmişimizin derinliklerine ışık tutmuştur.
Göbeklitepe is on the UNESCO World Heritage List and is under worldwide protection. The discovery of Göbeklitepe has made a significant contribution to our efforts to understand human history and sheds light on the depths of our past.
Göbeklitepe’yi ziyaret etmek isteyen ama gezecek yeterli vakti olmayanlar için bir önerimiz var. Göbeklitepe’deki kazılarda ortaya çıkarılan bazı heykeller ve taşlar Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor, onları görmek isterseniz Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’ni ziyaret edebilirsiniz.
We have a suggestion for those who want to visit Göbeklitepe but do not have enough time to visit. Some statues and stones unearthed during the excavations in Göbeklitepe are exhibited in Şanlıurfa Archaeological Museum, if you want to see them, you can visit Şanlıurfa Archaeological Museum.
Göbeklitepe’nin Tarihçesi
Göbeklitepe ilk olarak, 1963 yılında İstanbul Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi’nin yürüttüğü ‘’Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırmaları Projesinde’’ keşfedildi. Ekibin yüzey araştırması Göbeklitepe’nin önemli insan yerleşimlerinden biri olma ihtimalini işaret etti.
Göbeklitepe was first discovered carrying out the project of the Southern Eastern Anatolia Prehistory Research by the University of Istanbul and University of Chicago in 1963. The team’s survey pointed to the possibility that Göbeklitepe was one of the most important human settlements.
Göbeklitepe’nin kazı çalışmaları, 1995 yılında Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi başkanlığında ve Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Klaus Schmidt bilimsel danışmanlığında yapılmıştır. Göbeklitepe’deki tarihi yapıları korumak için tarihi yapının etrafına çelik çatı yapıldıktan sonra 2016 yılında ziyarete kapatılmıştır. Göbeklitepe, 2018 yılında UNESCO Dünya Miras listesine girmiştir ve bu sayede dünya çapında Göbeklitepe’nin tanınırlığı ve popülerliği günden güne artmaktadır. 2019 yılında Türkiye’de, Göbeklitepe yılı ilan edilmiştir. Pandemi döneminde Göbeklitepe ziyaretçilere kapanmış olsa da Göbeklitepe tekrardan açıldı.
The excavations of Göbeklitepe were carried out under the presidency of the Archaeology Museum of Şanlıurfa and in the scientific advisory of the German Archaeological Institute from Klaus Schmidt. In order to protect the historical buildings in Göbeklitepe, it was closed to visitors in 2016 after a steel roof was built around the historical building. Göbeklitepe was included in the UNESCO World Heritage list in 2018, and thus, the recognition and popularity of Göbeklitepe worldwide is increasing day by day. 2019 was declared the year of Göbeklitepe in Turkey. Although Göbeklitepe was closed to visitors during the pandemic period, Göbeklitepe was reopened.
Göbeklitepe Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Göbeklitepe nerededir?
Göbeklitepe Türkiye’nin Şanlıurfa ilçesindedir.
Göbeklitepe ilk ne zaman keşfedildi?
Göbeklitepe ilk 1963 yılında keşfedilmiştir.
Göbeklitepe’yi keşfeden ilk arkeolog kimdir?
Göbeklitepe, Alman Arkeolog Klaus Schmidt tarafından keşfedilmiştir.
Göbeklitepe, hangi yılda UNESCO Dünya Miras listesine girmiştir?
Göbeklitepe, 2018 yılında UNESCO Dünya Miras listesine girmiştir.
Öğrendiklerinizi pratiğe dökmek ister misiniz? İngilizce öğrenmek için ihtiyacınız olan her şeye tek bir platform üzerinden ulaşabilirsiniz! 25 dakikalık bire bir canlı dersler, 40 dakikalık grup dersleri, 30.000’den fazla interaktif videolar, kelime öğrenme araçları, yapay zeka destekli öğretmen MiMi, quizler ve interaktif aktiviteler ile EnglishCentral, kullanıcılarına kişiselleştirilmiş ve kaliteli bir eğitim planını uygun fiyatlı olarak sunmaktadır. Hemen EnglishCentral’a kayıt olup İngilizce öğrenmeye başlamaya ne dersiniz?
